تحولات سیاسی اخیر ترکیه و تاثیر آن بر جامعه
ترکیه در سال‌های اخیر شاهد تحولات سیاسی چشمگیری بوده است که تأثیرات گسترده‌ای بر جامعه این کشور داشته‌اند. این تحولات شامل تغییرات در رهبری سیاسی، سیاست‌های داخلی و خارجی و واکنش‌های مردمی به این تغییرات بوده‌اند. در ادامه، به بررسی دقیق این تحولات و پیامدهای آن بر جامعه ترکیه می‌پردازیم. تغییرات در رهبری سیاسی ترکیه تحت رهبری رجب طیب اردوغان و حزب عدالت و توسعه (AKP) نمود پیدا کرده است. انتخابات و رفراندوم‌های مختلف، از جمله تغییر سیستم حکومتی از پارلمانی به ریاست‌جمهوری، قدرت بیشتری به اردوغان و حزب او داده است. این تغییرات باعث تقویت نقش رئیس‌جمهور در سیاست‌های کشور و کاهش نفوذ پارلمان شده است.
آنچه در این مقاله خواهید خواند
- تحولات سیستماتیک جهانی و تاثیر آن بر تغییرات داخلی ترکیه
- زمینه ژئوپلیتیکی و تحولات سیاست خارجی ترکیه
- دورنمای سیاست خارجی ترکیه در سال 2024
- انتخابات ترکیه، رویدادی ملی با پیامد های فراملی
- چالش های ترکیه در پرتو تحولات بین المللی
- ریاست جمهوری مجدد اردوغان دوره ثبات در سیاست خارجی
تحولات سیستماتیک جهانی و تاثیر آن بر تغییرات داخلی ترکیه
تاریخ ترکیه نشان‌دهنده رابطه‌ای قوی بین تحولات سیستماتیک جهانی و تغییرات ساختاری داخلی این کشور است. در نقاط عطف تاریخی، ترکیه معمولاً با تحولات داخلی جامع به تغییرات جهانی پاسخ داده است. یکی از مهمترین عوامل ممکن برای تحول ساختاری ترکیه، تدوین قانون اساسی جدید است. ترکیه همچنان با قانون اساسی که پس از کودتای نظامی 1980 توسط کودتاگران تدوین شده است، اداره می‌شود. این قانون اساسی از نظر محتوا و کارآیی در حل مسائل روز ترکیه ناکافی است و مشکلات متعددی را ایجاد می‌کند.
با توجه به تغییر نظام حکومتی از پارلمانی به ریاستی، نیاز به یک قانون اساسی جدید به عنوان یک ضرورت استراتژیک احساس می‌شود. رئیس‌جمهور اردوغان نیز بر اهمیتیک قانون اساسی جدید که نه تنها به عنوان یک قرارداد اجتماعی جدید بلکه به عنوان متنی که با تغییرات جهانی همگام باشد، تأکید کرده است. این قانون باید با نگرش ملت ترکیه به جهان، زندگی و اهداف کشور همخوانی داشته باشد. علاوه بر تلاش برای تدوین قانون اساسی جدید، بازگشت ترکیه به سیاست‌های اقتصادی ارتدوکس نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
رکود اقتصادی جهانی پس از همه‌گیری کرونا، آسیب‌پذیری‌های اقتصادی ناشی از جنگ در اوکراین، تشدید رقابت اقتصادی و فناوری در سطح جهانی و بحران اقتصادی داخلی ترکیه، نیاز به یک نقشه راه جدید برای سیاست‌های اقتصادی ترکیه را ایجاد کرده است. ترکیه باید از فشار تورم نجات یابد. یک مدل اقتصادی رقابتی که بتواند با اقتصاد جهانی یکپارچه شود، ایجاد کند و با افزایش حجم تجارت خود رشد کند. این هدف مستلزم مدیریت همزمان دینامیک‌های ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک است. برنامه میان‌مدت اقتصادی که اخیراً توسط دولت اعلام شده است، به دنبال رهایی ترکیه از آسیب‌پذیری‌های اقتصادی و افزایش سهم خود در اقتصاد جهانی است.
زمینه ژئوپلیتیکی و تحولات سیاست خارجی ترکیه
تحولات در قانون اساسی و تقویت اقتصاد مقاوم ترکیه پایه‌های ثبات سیاسی این کشور را محکم‌تر خواهد کرد و می‌تواند رابطه سیاست خارجی ترکیه با زمینه ژئوپلیتیکی را بهبود بخشد. همانطور که رئیس‌جمهور رجب طیب اردوغان در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد تاکید کرد، سیستم جهانی در حال گذر از یک تحول جامع است. یکی از ویژگی‌های مهم این تغییر، بازگشت رقابت قدرت‌های بزرگ است. اگرچه این رقابت عمدتاً بین آمریکا و چین در حال وقوع است، اما تاثیرات آن به تمام بازیگران بین‌المللی سرایت کرده و آنها را وادار می‌کند تا موقعیت‌های خود را بازنگری کنند. این رقابت قدرت‌ها در سطح سیستماتیک، باعث شکل‌گیری مجدد سیستم‌های اتحاد جدید در زیر سیستم‌های منطقه‌ای شده است. فرایندهای جدیدی مانند آکوس، کواد، بریکس و آی‌ام‌ای‌سی، ترکیه را ملزم می‌کند تا اشکال سنتی روابط خود را از نظر سیاست خارجی جهانی بازنگری کند.
در چنین فضایی که سیستم جهانی پویا است، ترکیه باید تنوع منطقه‌ای سیاست خارجی خود را افزایش دهد و به جای تمرکز صرف بر موقعیت ژئوپلیتیکی، راهبردهای جدیدی اتخاذ کند. ترکیه در یک محیط متضاد و رقابتی قرار گرفته است. جنگ جاری در اوکراین، روابط ترکیه با روسیه و اروپا، غرب و ناتو را تحت تأثیر قرار داده و باعث شکل‌گیری مجدد این روابط شده است. در حالی که اروپا با تلاش برای اتحاد و تحکیم در چارچوب ناتو در مقابل تهدید روسیه، سعی می‌کند رابطه جدیدی با ترکیه برقرار کند، ترکیه در تلاش است که با یک سیاست خودمختار، خود را با این روند جدید تطبیق دهد.
یکی از نمونه‌های مهم نحوه عملکرد همزمان مکانیزم‌های ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک، تلاش ترکیه برای تسریع پروژه مسیر رشد در مقابل پروژه کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا است که در اجلاس گروه 20 اعلام شد. سیاست خارجی ترکیه یک حوزه استراتژیک است که در آن تعامل متقابل بیشتر از فرآیندهای یک جانبه رخ میدهد. به عبارت دیگر، استراتژی سیاست خارجی باید رابطه‌ای و چندجانبه باشد، زیرا این حوزه پیچیده با بازیگران متعدد است. سخنرانی اردوغان در اجلاس عالی سازمان ملل نشان میدهد که سیاست خارجی ترکیه با دورنمای 360 درجه طراحی شده و مسیریابی جهانی دارد. این رویکرد جامع و چندجانبه، به ترکیه کمک می‌کند تا در یک سیستم جهانی پویا و در حال تغییر، موقعیت خود را تقویت کند و به عنوان یک بازیگر مهم در سطح بین‌المللی ایفای نقش کند.
دورنمای سیاست خارجی ترکیه در سال 2024
سال 2023، به جز حوادث 7 اکتبر و پیامدهای آن، از نظر سیاست خارجی ترکیه، سالی نسبتا آرام بود. روند عادی‌سازی که پس از انتخابات سراسری ماه مه آغاز شد، نقش مهمی در تعیین مسیر کلی سیاست خارجی این کشور داشت. در این دوره، کاهش درگیری‌های پتانسیل و تمرکز بر منافع مشترک در دستور کار اصلی سیاست خارجی ترکیه قرار گرفت.
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، سیاست خارجی منطقه‌ای را ترجیح داد که روابط با کشورهای حوزه خلیج فارس و تمرکز بر اقتصاد را در اولویت قرار داد. همچنین، مذاکرات در سطح وزیران با رژیم اسد برای کاهش خطرات امنیتی ناشی از سوریه آغاز شد و گام‌های مهمی در عادی‌سازی روابط با اسرائیل و مصر برداشته شد. حمایت قوی اردوغان از آذربایجان در آزادسازی قره‌باغ نیز موقعیت ترکیه را به عنوان یک بازیگر ژئوپلیتیک در سال 2023 تقویت کرد.
روابط ترکیه با غرب و آمریکا
اردوغان همچنین برای ترمیم روابط ترکیه با غرب تلاش کرد و هدف او ترسیم مسیر جدیدی در روابط ترکیه و آمریکا بود. درگیری اوکراین و اتخاذ موضع متعادل در قبال آن، از دیگر اقدامات سیاست خارجی ترکیه بود. سال 2023 با نشست مهم ترکیه و یونان که گام دیگری در سیاست خارجی بود، به پایان رسید. روابط ترکیه و آمریکا به دلیل برخی مسائل حل نشده، در سال 2024 نیز به طور برجسته در دستور کار خواهد بود.
در رأس این مسائل، حمایت مستمر آمریکا از گروه تروریستی ی‌پ‌گ در سوریه قرار دارد. تا زمانی که ی‌پ‌گ توانایی‌های نظامی و شبکه‌های بین‌المللی خود را تقویت کند، این حمایت چالشی فزاینده برای ترکیه خواهد بود. همچنین، اجرای قانون اساسی جدید در مناطق تحت کنترل ی‌پ‌گ که آنها را به عنوان “دولت دموکراتیک شمال سوریه” نام‌گذاری می‌کند، بر فوریت اقدام ترکیه تأکید می‌کند. علاوه بر این، جنبه‌های دیگر روابط ترکیه و آمریکا نیز نشان میدهد که سال 2024 پرتحرک خواهد بود. تحولات مثبت در فروش اف-16 و تصمیم مثبت مجلس ملی کبیر ترکیه در مورد عضویت سوئد در ناتو، می‌تواند بر ابعاد نظامی و دفاعی روابط ترکیه و آمریکا تأثیر بگذارد. با این حال، مسائل منطقه‌ای مانند جنگ غزه و موضع ترکیه در این زمینه ممکن است تأثیر منفی بر روابط ترکیه و آمریکا داشته باشد.
روابط ترکیه و اروپا
از نظر روابط ترکیه و اروپا، انتظار می‌رود که سال 2024 فضای حاصل شده در سال 2023 را ادامه دهد. درگیری‌های اوکراین تأثیر قابل‌توجهی بر روابط ترکیه و اروپا داشته و ترکیه را به اتخاذ رویکرد استراتژیک در این زمینه وادار می‌کند. نگرانی‌های امنیتی، به ویژه مهاجرت، دلایل همکاری را تقویت می‌کند و وابستگی متقابل اقتصادی نشان میدهد که روابط ترکیه و اروپا در سال 2024 پایدار خواهد بود. آشتی ترکیه و یونان و افزایش همکاری در زمینه انرژی مدیترانه شرقی نیز احتمالاً تأثیر مثبتی بر روابط ترکیه و اروپا خواهد داشت. اما افزایش ایدئولوژی‌های راست افراطی در اروپا می‌تواند بر سیاست‌های ملی و خارجی تأثیر گذاشته و به احساسات ضدترکیه در اتحادیه اروپا منجر شود.
تأثیر جنگ اوکراین
جنگ اوکراین در سال 2024 نیز به عنوان یکی از مهمترین مسائل بین‌المللی ادامه خواهد داشت و ترکیه به دلیل نزدیکی و منافع‌اش به شدت تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. ادامه کمک‌های نظامی آمریکا و کشورهای اروپایی به اوکراین، ظرفیت اوکراین برای ادامه درگیری را تضمین می‌کند، اما قطع این کمک‌ها می‌تواند مسیر جنگ را تغییر داده و به نفع روسیه باشد. در نتیجه، سیاست خارجی ترکیه تحت تأثیر پیامدهای احتمالی درگیری در اوکراین قرار خواهد گرفت. آخرین اظهارات اردوغان در سفرش به مجارستان و احتمال برگزاری نشست جدید با ولادیمیر پوتین، بر اهمیت موضوعاتی مانند توافق کریدور غلات تاکید می‌کند.
عادی سازی روابط در خاورمیانه
عادی سازی خاورمیانه همچنان یکی از عناصر مهم سیاست خارجی ترکیه خواهد بود. یک اجماع منطقه‌ای جدید ممکن است پدید آید که ترکیه، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر را به ویژه در همکاری‌های دفاعی متحد کند و به طور بالقوه به یک اتحاد استراتژیک تبدیل شود. با این حال، عدم حل مسئله غزه ممکن است فضای بی‌ثباتی گسترده‌تری در خاورمیانه ایجاد کند که ترکیه و کل منطقه را در سال 2024 تحت تأثیر قرار خواهد داد.
نقش آسیای میانه
آسیای میانه در سال 2024، به ویژه در زمینه روابط در چارچوب سازمان کشورهای ترک، بعد مهم دیگری برای ترکیه خواهد بود. این مشارکت که در ابتدا بر همکاری‌های اقتصادی متمرکز بود، به یک ابتکار سیاسی استراتژیک‌تر تبدیل خواهد شد و ترکیه را به سمت اتخاذ سیاست خارجی سوق خواهد داد که موقعیت خود را در معادلات آسیای مرکزی تضمین کند.
نتیجه‌گیری
به طور کلی، محیط استراتژیک ترکیه در سال 2024 با پویایی و تنوع مشخص خواهد شد. این تحولات منجر به ایجاد یک فضای منطقه‌ای محدودکننده می‌شود که می‌تواند جهت‌گیری جدید منطقه‌ای و بین‌المللی ترکیه را با چالش‌های جدیدی مواجه کند. ترکیه باید با دقت و هوشمندی به این تحولات واکنش نشان دهد تا بتواند موقعیت خود را در صحنه بین‌المللی حفظ و تقویت کند.
انتخابات ترکیه، رویدادی ملی با پیامد های فراملی
تفاوت‌های سیاسی و ایدئولوژیک بین اردوغان و رقیب او، قلیچداراوغلو، نقش مهمی در توجه جهانی به این انتخابات داشته است. نتایج این انتخابات می‌توانست تاثیر زیادی بر جهت‌گیری ترکیه در سیاست‌های داخلی و خارجی خود داشته باشد، به خصوص با توجه به موقعیت جغرافیایی آن و نقش منطقه‌ای پویا که در تنش‌های بین‌المللی دخیل است. محمد علی مرت، دانشیار دانشگاه طیب اردوغان، به اهمیت تصمیم‌گیری‌های سیاست خارجی ترکیه در دوره جدید ریاست جمهوری اردوغان اشاره می‌کند. وی به تغییرات جهانی اشاره می‌کند که ممکن است تأثیر مستقیمی بر تصمیم‌گیری‌های ترکیه در سیاست خارجی داشته باشند و در این راستا، موافقت با الحاق سوئد به ناتو به عنوان یکی از تصمیمات مهم ترکیه در زمینه روابط بین‌المللی مطرح می‌شود.
این تصریحات نشان می‌دهند که ترکیه در دوره جدید، به دنبال تعیین موقعیت مستقل‌تر خود در صحنه بین‌المللی است و سعی می‌کند از دو قطبی شدن فاصله بگیرد. این موضوعات نشان‌دهنده اهمیت بررسی دقیق توجه‌ها و تغییرات در سیاست خارجی ترکیه در دوره آینده است.
چالش های ترکیه در پرتو تحولات بین المللی
تصریحات دانشیار دانشگاه طیب اردوغان نشان میدهد که تصمیم ترکیه در مورد پیوستن سوئد به ناتو نه تنها به عنوان یک تصمیم بین‌المللی مهم مورد توجه است، بلکه نشان‌دهنده موقعیت ترکیه در میان تنش‌های بین‌المللی نیز است. این تصمیم اهمیت دوگانه‌ای دارد؛ از یک سو، نشان میدهد که غرب از ترکیه تلاش می‌کند تا آن را در برابر فشارهایی مانند فشار روسیه تقویت کند، از سوی دیگر، این تصمیم می‌تواند ترکیه را به حاشیه براند و توانایی آن را در سطح بین‌المللی محدود کند.
همچنین، بیان این نکته که کشورهای بزرگ ناتو با حمایت از حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) تلاش می‌کنند ترکیه را از چند جهت محاصره کنند، نشان‌دهنده تدابیر دیگری است که ممکن است برای محدود کردن نفوذ ترکیه در منطقه اتخاذ شود. این اقدامات ممکن است به دنبال داشته باشند که ترکیه را از اهدافی مانند عضویت در اتحادیه اروپا منع کنند و این باعث تضادها و مخالفت‌هایی با کشورهایی مانند آلمان و عدم توافق با انگلیس و فرانسه شود.
ریاست جمهوری مجدد اردوغان، دوره ثبات در سیاست خارجی
طی تحقیقات دانشمندان ترکیه نتایج بدست آمده نشان میدهد که با بازگشت اردوغان به ریاست جمهوری، می‌توان انتظار داشت که ترکیه به سمت یک دوره ثبات در سیاست خارجی حرکت کند. این ثبات می‌تواند به تقویت موقعیت ترکیه در روابط با کشورهای غربی و متحدانی مانند ایالات متحده آمریکا و پیمان ناتو کمک کند. در صورتی که ترکیه بتواند به ثبات خود در داخلی و خارجی افزوده و وضعیت اقتصادی خود را تقویت کند، این می‌تواند فرصتی برای آغاز یک فصل جدید در روابط آن با کشورهای غربی باشد که در آن موقعیت آنکارا قوی‌تر خواهد بود.
تجربه مدیریت بحران توسط دولت اردوغان و حزب عدالت و توسعه نیز نشان میدهد که آنها ممکن است قادر باشند تحولات غیرمنتظره و محاسبه نشده را مدیریت کنند و به دنبال مدیریت موقعیت‌هایی باشند که ممکن است در طول دوره ریاست جمهوری مورد رویت قرار گیرد.
سخن پایانی
هلدینگ حامی با بیش از ۱۰ سال سابقه درخشان در زمینه خدمات حقوقی و مهاجرتی، سرمایه‌گذاری و تامین مالی پروژه‌های ساختمانی در کشورهای ترکیه، قبرس شمالی، یونان و اسپانیا، از تجربه و تخصص خود برای رسیدن به اهداف شما استفاده می‌کند. ما از تیم متخصص و متعهدی تشکیل شده‌ایم که آماده ارائه بهترین خدمات به مشتریان عزیز هستند.
خدمات ما شامل ارائه مشاوره حقوقی، مهاجرتی، سرمایه‌گذاری و تامین مالی پروژه‌های ساختمانی در کشورهای ترکیه، قبرس شمالی، یونان، و اسپانیا می‌شود. با همکاری با ما، شما به بهترین شکل ممکن از فرصت‌های سرمایه‌گذاری و مهاجرتی در این کشورها بهره‌مند خواهید شد. جهت مشاوره و اطلاعات بیشتر از طریق شماره های موجود در وب سایت با ما در ارتباط باشید.
منتخب
